Seinni fyrirlesturinn

Ég hafði hugsað mér að hafa seinni fyrirlesturinn um minna þekkta samtímaleikstjóra - sem sagt leikstjóra sem þið hafið ekkert endilega séð fullt af myndum eftir. "Samtíma-" er frekar opið, í mínum huga eru það þeir sem hafa gert sínar bestu myndir eftir 1970, helst einhverjir sem eru enn að gera bíómyndir.
Ef ykkur langar til þess að taka aðra nálgun á verkefnið, t.d. kynna ykkur ákveðna kvikmyndastefnu eða kvikmyndir einhvers þjóðlands (Bollywood-myndir anyone?) þá er ég opinn fyrir því.
Um leið og ég bjó til listann fyrir fyrri fyrirlesturinn gerði ég smá brainstorming fyrir seinni listann. Ég ætla að sýna ykkur afraksturinn til þess að gefa ykkur smá hugmynd um hvernig leikstjóra ég hafði hugsað mér að hafa í þessu. Listinn á eftir að breytast og er heldur ekki bindandi.
Komið endilega með tillögur að fleiri leikstjórum!

Christopher Guest Konungur mockumentary-myndanna. Engin gerir þær betur en hann. Hann skrifaði og lék í This is Spinal Tap og leikstýrði m.a. Waiting for Guffman og For Your Consideration.

David Lynch Kannski svolítið of þekktur fyrir þennan lista, en það er ekki eins og hann sé eitthvað rosalega aðgengilegur. Algjör snillingur (að mínu mati). Twin Peaks og On the Air eru ofarlega á mínum topp-10 lista yfir bestu sjónvarpsþætti, og Blue Velvet, Mulholland Drive, Lost Highway eru allar snilld, og ég hafði lúmskt gaman af Dune og Inland Empire.

Ki-Duk Kim Veit ekki svo mikið um þennan. Suður-Kóreskur, gerir fallegar, hægar myndir eins og t.d. Spring, Summer, Fall, Winter ... and Spring.

Errol Morris Einhver áhrifamesti heimildarmyndagerðarmaður seinni tíma.

Hal Hartley Var konungur indí-myndanna í kringum 1997 (og var þá uppáhaldsleikstjórinn minn), en stjarna hans hefur dalað talsvert síðan. Hann afrekaði meðal annars að taka upp mynd á Íslandi, sem var reyndar ekki mjög góð.

Michael Haneke Ég hef heyrt fólk segja hann vera besta núlifandi leikstjórann. Sel það ekki dýrara... en hann er ansi góður. Caché vakti mikla athygli 2005. Upprunalega Funny Games er ansi öflug þótt hún sé ekki skemmtileg áhorfs.

Werner Herzog Svona á mörkum þess að teljast samtímaleikstjóri. Hann er samt enn að gera myndir, og gerði núna seinast Hollywood-mynd með Christian Bale (Rescue Dawn) og Grizzly Bear vakti líka mikla athygli. Er samt frægastur fyrir myndirnar sem hann gerði á 8. áratugnum: Strozsek (söngvari Joy Division hengdi sig yfir henni), Aguirre Wrath of God, Fitzcarraldo, Kapar Hauser og Even Dwarfs Started Small.

Hsiao-hsien Hou Veit eiginlega ekkert um þennan, en hann er víst fremsti leikstjóri Tævana og það sem ég hef heyrt og lesið um myndir hans þá virðast þær frekar áhugaverðar. Ég er með 1-2 eftir hann sem bíða þess að ég horfi á þær.

Katsuhito Ishii Mikill snillingur en eiginlega algjörlega agalaus. The Taste of Tea er yndisleg fjölskyldusaga, andinn minnir mig á Little Miss Sunshine. Funky Forest er allt annað dæmi, algjör endemis della en ansi skemmtileg á köflum.

Jim Jarmusch Kannski svolítið of þekktur. Skemmtileg tenging við Wim Wenders: hann gerði sína aðra mynd (Stranger Than Paradise) með afgangsfilmubútum sem Wim Wenders gaf honum. Lúmskur húmoristi - ég hef alltaf gaman af myndunum hans.

Aki Kaurismäki Stórfurðulegur karl, en getur verið ansi skemmtilegur. Með sérstakan húmor, og myndirnar geta verið svolítið þungar. Ég hef séð heilan helling af myndum eftir hann, og eina myndin sem ég skemmti mér ekki yfir var The Match Factory Girl sem var grútleiðinleg Hirokazu Koreeda Sérlega góður. Átti m.a. eina bestu myndina á RIFF fyrir þremur árum, hina stórgóðu Nobody Knows um systkini í Tokyo sem þurfa að bjarga sér sjálf eftir að móðir þeirra lætur sig hverfa. Johnnie To Frá Hong Kong. Ég hef lítið séð eftir hann en David Bordwell finnst hann góður (t.d. neðarlega í þessari grein). Hans frægustu myndir eru líkast til Election 1 og 2 um glæpafjölskyldu sem ákveður að kjósa sér nýjan leiðtoga.

Guy Maddin Ansi sérstakur náungi. Hann virðist helst vilja búa til þöglar myndir, og myndir hans annað hvort minna á þöglu myndirnar í stílbragði o.s.frv., eða eru beinlínis þöglar myndir, sbr. Dracula: Pages from a Virgin's Diary og Brand Upon the Brain (sem var einmitt á kvikmyndahátíð núna í haust).

Takashi Miike Japanskar myndir geta verið svolítið geggjaðar stundum. Þessi gaur hefur orð á sér fyrir að vera sá allra geggjaðasti. Og hann vinnur eins og brjálæðingur, er skráður fyrir 76 titlum frá árinu 1991, geri aðrir betur. Hans frægasta mynd er líklegast Audition frá 1999, en hann á margar aðrar sem vert er að skoða: Dead or Alive þríleikinn, Ichi the Killer, Zebraman og sjónvarpsþáttaröðina Multiple Personality Detective Psycho.

Peter Greenaway Enginn hefur unnið jafnmikið með kvikmyndaformið á seinustu áratugum. Greenaway er sífellt að reyna á útmörk kvikmyndaformsins í einhverjum skilningi, hvort sem það eru litir (The Cook the Thief His Wife & Her Lover) eða miðlunarmátinn sjálfur (The Tulse Luper Suitcases). Þetta er samt ekki allt einhver rosaleg tilraunastarfsemi, því Greenaway hefur þá reglu að gera sitt á hvað eina tilraunamynd og eina hefðbundnari mynd (annars fær hann ekki pening). Það er ein hefðbundin á leið í bíó núna sem mér líst ansi vel á: Nightwatching, sem er um Rembrandt og sérílagi málverkið sem titillinn vísar til. Chan-wook Park Suður-kóreskur. Frægastur fyrir Oldboy, Sympathy for Mr Vengeance og Lady Vengeance.

Hiroyuki Tanaka (Sabu) Bráðskemmtilegur japanskur leikstjóri. Hefur alveg yndislega ýktan stíl og tekur sig ekki of alvarlega. Hold Up Down er í uppáhaldi hjá mér - um tvo unga menn sem ræna banka í einhvers konar jólasveina-gervileðurdressi, og þær hörmungar sem fylgja.

Wim Wenders Persónulega finnst mér Wim Wenders leiðinlegri en allt. En það er til fullt af fólki sem fílar hann í botn. Frægastur fyrir The American Friend, Paris, Texas, Der Himmel Über Berlin og Buena Vista Social Club. Zhang Ke Jia Enginn leikstjóri hefur tekið á kínversku samfélagi jafn umbúðalaust og þessi. Ég veit ekki hvernig hann fer að því, Kínverjar eru ekki beinlínis frægir fyrir stuðning sinn við skoðanafrelsi. Still Life um rótlaust líf fólks í kringum þriggja-gljúfra stífluna þótti með betri myndum síðasta árs. Ég sá hana á Fjalakettinum síðasta vor, og þótti hún nokkuð góð, þó svo að sýningin sjálf væri hálf-misheppnuð (hún var sýnd af digibeta og myndvarpinn var eitthvað bilaður þannig að hún var svart-hvít - ég var ekki sáttur). Kinji Fukasaku Þrautreyndur leikstjóri. Leikstýrði sinni fyrstu mynd 1961 og hefur gert myndir af öllum sortum: gamanmyndir, hryllingsmyndir, yakuza-myndir, samúræjamyndir o.s.frv. Frægasta myndir er e.t.v. Battle Royale. Ég hef líka séð gamanmyndina Fall Guy um áhættuleikara (stunt double) sem gerir ALLT fyrir stjörnuna sína. Yimou Zhang Einn frægasti og færasti leikstjóri Kínverja. Var lengi vel frægastur fyrir gullfallegar sögulegar dramatískar myndir eins og Raise the Red Lantern, Red Sorghum og To Live, en hefur síðari ár öðlast vinsældir fyrir gullfallegar bardagamyndir eins og Hero og House of Flying Daggers. Wong Kar Wai Leikstjóri frá Hong Kong sem gerir hægar og fallegar artí en samt soldið poppaðar myndir. In the Mood for Love er ein af mínum uppáhaldsmyndum. Robert Altman Einn af reginsnillingum kvikmyndanna. Altman var einn af bestu leikstjórum Bandaríkjanna á 8. áratugnum, og gerði snilldarmyndir eins og Nashville, McCabe & Mrs Miller og MASH en átti erfitt með að fá fjármagn eftir að Popeye floppaði á eftirminnilegan hátt. Átti fína endurkomu með The Player og Short Cuts á 10. áratugnum.