Á hægri hönd má sjá netkosningu um það hvað heimildamynd við horfum á næsta föstudag, 31. okt. Ég mun skrifa nokkrar línur um myndirnar á næstu dögum, en þetta eiga allt að vera mjög góðar myndir.
51 Birch StreetHeimildamyndagerðarmaðurinn Doug Block hyggst nota myndavélina sína til þess að bæta tengsl sín við foreldra sína. Þegar móðir hans deyr og faðirinn tekur saman við ritarann sinn nánast áður en hún er komin í gröfina vakna ýmis konar spurningar hjá Doug. Hversu vel þekkir hann foreldra sína?
Roger Ebert fannst þessi ein besta heimildamynd ársins 2004. Fyrir okkur er hún kannski fyrst og fremst áhugaverð vegna efnisins: kvikmyndagerðarmaðurinn er venjulegur gaur sem byrjar að gera mynd um fjölskyldu sína, sem hann telur vera bara venjulega fjölskyldu, síðan gjörbreytast hlutirnir. Það er hægt að gera góða heimildamynd um hvað sem er.
Titicut FolliesFrederick Wiseman er einn virtasti heimildamyndagerðarmaður samtímans. Hann tekur ávallt fyrir einhverja menningarkima og fylgist með þeim á mjög hlutlausan hátt. Í Titicut Follies, fyrstu mynd sinni, er hann fluga á vegg í geðvekrahæli, og við fylgjumst með daglegu lífi geðsjúklinganna og hvernig farið er með þá.
Wiseman hefur m.a. gert myndir um blinda (Blind), herþjálfun (Basic Training sem Kubrick leitaði mikið til fyrir gerð Full Metal Jacket), menntaskólanema (High School og High School II), heimilisofbeldi (Domestic Violence og Domestic Violence 2) og margt, margt fleira.
Harlan County USAMynd um verkfall námuverkamanna í Kentucky, þar sem námufyrirtækið beitti m.a. vopnavaldi gegn verkamönnum (sem er nota bene ekkert nýtt í Bandaríkjunum), og heimildamynda-gerðarmennirnir sættu líkamsárásum og voru í lífshættu.
Þessi er algjör klassík og skylduáhorf hjá öllum sem hafa áhuga á heimildamyndum (ef ég myndi kjósa myndi ég líkast til kjósa hana).
SalesmanÁhrifamikil mynd um raunir sölumanna sem ganga hús úr húsi, og það hvernig það tekur á sálina að verða stöðugt hafnað. Svona "real-life" Willy Loman persónur, ég ætti eiginlega að sýna þessa þegar ég kenni Death of a Salesman.
Maysles-bræður, sem gerðu þessa, eru meðal virtustu heimildamyndagerðarmanna allra tíma og gerðu meðal annars Rolling Stones-myndina Gimme Shelter. Myndir þeirra eru gott dæmi um cinema verité. Albert Maysles kom einmitt til Íslands í vor á heimildamyndahátíðina Skjaldborg á Patreksfirði (ég vildi óska að ég hefði komist, en þetta var í miðjum vorprófunum).
Don't Look BackFræg heimildamynd D.A. Pennebaker um tónleikaferðalag Bob Dylan um Bretlandseyjar 1965, þegar hann byrjaði að færa sig frá þjóðlagatónlist og yfir í rokkið. Það var ekki öllum skemmt, og hann var oft kallaður svikari af áhorfendum.
D.A. Pennebaker er eitt allra stærsta nafnið í heimildamyndagerð, og einn af frumkvöðlum cinema verité stílsins og einn sá fyrsti sem notaði handheldar 16mm vélar í heimildamyndagerð.
Gates of HeavenFyrsta mynd Errol Morris. Fjallar um gæludýrakirkjugarð í Kaliforníu og fólkið sem grefur dýrin sín þar. Hún byrjar sem athugun á furðufuglum sem borga þúsundir dollara fyrir að grafa gæludýrin sín, en öðlast mun meiri dýpt en nokkurn hefði grunað.
Roger Ebert telur þessa með betri myndum allra tíma.
Taxi to the Dark SideVann Óskarinn 2008 fyrir bestu heimildamynd. Fjallar um pyntingaraðferðir Bandaríkjamanna í Afganistan, Írak og Gitmo, og einbeitir sér helst að afgönskum leigubílstjóra sem var pyntaður og drepinn árið 2002.
Triumph des WillensTímalaus klassík og siðlaus viðbjóður.
Listilega vel gerð upphafning Leni Riefenstahl á þriðja ríkinu er erfið áhorfs en jafnframt skólabókardæmi í gerð áróðursmynda.
Það sem truflar mig alltaf mest með þessa og Olympia er hvernig Riefenstahl formgerir mannslíkamann, með þeim hætti að fólk er brotið niður í hluta og hlutarnir verða abstrakt form. Þetta er nokkuð sem hún gerði allan sinn feril, t.d. sem ljósmyndari í Afríku, en þegar maður sér þetta í tengslum við þriðja ríkið, sem gerði nokkuð mikið af því að breyta lifandi fólki í eitthvað allt annað, þá stendur manni ekki á sama.
Vernon, FloridaÖnnur eftir Errol Morris. Ég hefði eiginlega átt að velja bara eina, en gat ekki valið á milli.
Morris var í smábænum Vernon að rannsaka ákveðna hefð meðal bæjarbúa að aflima sig í "slysi" fyrir tryggingarpeninginn, en á endanum kom þetta hvergi fram í myndinni, heldur fjallar hún um furðulega íbúa þessa bæjar á mun almennari hátt.
BarakaÍ nýlegri grein Roger Eberts leggur hann til að verði geimfar sent út í geim með gögn um mannkynið, og það mætti bara velja eina bíómynd, þá ætti þessi að verða fyrir valinu.
Þetta er ótrúlega flott mynd um samspil manns og náttúru og hin ýmsu form sem mannlegt samfélag og náttúra geta tekið á sig (það eru myndir frá öllum heimshornum). Eintakið mitt er í High Definition, og þetta er mynd þar sem það skiptir máli.
Sunnudagur kl. 18 í Kringlubíó
Metmæting í dag: 3 nemendur mættu á "hópferð" okkar á Reykjavík-Rotterdam í dag. Ég minni á að það er skylda að sjá myndina fyrir miðvikudag, og þeir sem ekki skila mér miðum í seinasta lagi í þeim tíma (rækilega merktum) fá skróp í seinustu þremur tímunum í síðustu viku.
Fyrir þá sem ekki muna, þá var Terri Schiavo bandarísk kona um fertugt sem var í dái í 15 ár eftir að hafa hlotið alvarlegan heilaskaða í kjölfar hjartastopps. Áður en hún fór í dá hafði hún látið í ljós þær óskir að henni skyldi ekki haldið lifandi við þessar aðstæður, og vildi eiginmaður hennar fara eftir þessum óskum. Foreldrar Teri vildu það hins vegar ekki, og úr varð mikið fjaðrafok þar sem strangkristnir öfgahægrimenn eins og George W Bush lýstu sig andsnúna því að leyfa Terri að deyja (Bush lét meira að segja setja lögbann á það, og það fór að lokum fyrir hæstarétt). Terri var loks leyft að deyja árið 2005.
Myndin er samt alls ekki einhver köld athugun á þessu fyrirbæri og Dignitas stofnuninni, heldur sjáum við þetta í gegnum reynslu tveggja hjóna. Craig Ewert þjáist af taugahrörnunarsjúkdómi (ALS eða Lou Gehrig's disease) sem leggst á taugar sem senda hreyfiboð, en aðrar taugar haldast heilar, þ.a. viðkomandi heldur áfram að skynja t.d. sársauka. Craig getur ekki lengur hreyft hendurnar og þarf öndunarvél til þess að anda almennilega. Frá því að hann greindist með sjúkdóminn hefur hann verið að velta fyrir sér sjálfsmorði og nú finnst honum kominn tími til. Ein ástæða þess að hann vill gera þetta núna er að sjálfsmorðsaðferðin hjá Dignitas felst í því að drekka svefnlyf, en næsta skrefið í sjúkdómnum mun líklegast gera honum ókleift að kyngja. Craig fer því til Sviss ásamt konu sinni, Mary, en þau hafa verið gift í 37 ár og virðast enn nokkuð ástfangin.
George hefur fengið þrjú hjartaáföll, og lýsir sjálfum sér sem bíl með fjögurra strokka vél þar sem aðeins einn strokkurinn virkar. Hann er enn nokkuð sjálfbjarga en er þó veikburða og kvartar undan því að hann getur ekki lengur spilað tennis eða golf eða stundað kynlíf. Hann óttast líka mjög að eitthvað gæti komið fyrir sem gerði hann ósjálfbjarga og treystir sér ekki til þess að lifa við svoleiðis aðstæður. Þess vegna ætlar hann, eins og hann orðar það, að "fara" á meðan hann er ennþá sæmilega heilbrigður og hamingjusamur. Ekki nóg með það, heldur vill konan hans, Betty, ekki lifa án hans og ætlar að deyja með honum, þrátt fyrir að hún sé við hestaheilsu. Þau virðast líka vera mjög ástfangin, og raunar virðast þessi tvö hjónabönd svo góð að það liggur við að maður segi myndina vera ástarsögu að hluta.
Smáfuglar er flott mynd sem vekur upp spurningar. Hún er um hóp unglinga sem fer á djammið með sér eldra fólki og reynast hálf bjargarlausir við þessar aðstæður. Það er eiginlega ekki hægt að segja meira um hana án þess að fara að tala um endann. Þetta var líka eina myndin sem var sýnd af filmu, og Rúnar leikstjóri skammaðist sín soldið fyrir það að filmueintakið var víst eitthvað "workprint", þ.a. það var vel grainy og rispað. Hins vegar er filman orðin svo rómantíseruð að eftir fjórar stuttmyndir í misjöfnum stafrænum gæðum var virkilega skemmtilegt að fá mynd á filmu þar sem það fór ekkert framhjá neinum að um filmu væri að ræða.
The Emperor er bandarísk mynd eftir íslenskan leikstjóra. Þetta er soldið heillandi skólamynd eftir Þorbjörgu Jónsdóttir sem stundar nám við CalArts. Fyrir unnanda þýska expressjónismans var þetta skemmtileg mynd, enda leitar hún mikið þangað með útlitið. Þessi mynd er þögul, svart-hvít og mikið stílfærð. Sagan er aukaatriði.
Ansi skemmtilegt "homage" til noir-myndanna.
Þessi var mjög góð. Það fyrsta sem mér dettur í hug er að kalla þetta Hitchcock á ungversku. Myndin tvinnar saman góða thriller-fléttu og svartan húmor svo úr verður alveg listileg samsetning. Ég mæli hiklaust með þessari (síðasta sýningin er á laugardagskvöld kl. 8).
Þetta gæti verið ein mest "mainstream" mynd hátíðarinnar. Þetta er hugljúf, krúttleg og alveg ótrúlega saklaus mynd um hommapar sem taka að sér lítinn dreng eftir að mamma hans tekur of stóran skammt af eiturlyfjum.
Ég hafði heyrt fína hluti um þessa og fór kannski á hana með of háar væntingar. Hún fjallar um áhugavert efni og tekur svo sem ágætlega á því, en mér fannst hún bara ekki nógu vel gerð.
Leikstjóri myndarinnar er stórasystir Sebastien, Tiffany Burns. Hún er sjónvarpsfréttakona, svona "cold, angular blonde", og kemur ekkert sérstaklega vel fyrir í myndinni. Vissulega tengist efni myndarinnar henni persónulega, en samt fannst mér hún ota sér óþarflega mikið framí. Síðan var ýmislegt sem mér fannst mætti gera betur. Ég held einfaldlega að myndin hefði verið talsvert betri í höndum reyndari leikstjóra sem hefði haldið sig meira til hlés. John Zaritsky hefði t.d. getað gert brilljant mynd úr þessu. Þessi er samt ekkert slöpp, hún bara nær ekki að uppfylla möguleika sína né væntingar mínar.
