Umsögn um fyrirlestra

Akira Kurosawa
Jóhanna
Líkast til besti fyrirlestur sem ég hef fengið hingað til. Virkilega vandaður, metnaðarfullur og vel útpældur.
Æviágripið var ansi gott. Fínar pælingar með áhrif og skemmtileg tenging við söguna um bróðurinn.
Mjög fínar pælingar um helstu verk og sérkenni. Sérstaklega gott um klippingu.
Mjög góðar klippur. Suttar og hnitmiðaðar.
10,0

Federico Fellini
Þorbjörg og Valgerður
Gott æviágrip. Vel uppbyggt og skipulagt. Margir skemmtilegir punktar.
Mjög góð umfjöllun um myndirnar. Góðar pælingar um einkenni og annað slíkt. Furðu lítið um 8½ (sem er af mörgum talin hans besta mynd). Spurning hvort nýraunsæið nái eins langt í ferli hans og haldið var fram í fyrirlestrinum.
Mjög flottar klippur. Ná vel að fanga stemninguna í þessum myndum.
9,5

Robert Altman
Sverrir
Fínt æviágrip. Mjög góð tenging við kvikmyndasöguna.
Ég hefði viljað sjá glærur.
Ágæt umfjöllun um myndirnar.
Góð klippa úr The Player. Klippan úr Nashville er ekkert sérstaklega heppilegt dæmi.
9,0

Stanley Kubrick
Björn og Magnús
Fínt æviágrip. Góðar stuttar sögur. Fín greining á ferlinum.
Mjög góðar pælingar um The Shining. Fín umfjöllun um 2001.
Mjög góðar klippur úr The Shining. Flott klippa úr 2001.
Aðeins of langur.
9,0

Sergio Leone
Árman og Villi
Hnitmiðað æviágrip.
Smá hik og málalengingar í umfjöllun um myndirnar. Skrýtin tímaröð, fer beint úr dollaramyndum í Once Upon a Time in America. Skemmtileg lýsing á tónlistinni í myndunum.
Flott klippa úr The Good, The Bad and the Ugly.
9,0

George Cukor
Halla og Urður
Fínt æviágrip. Góð umfjöllun um Broadway ferilinn. Fín umfjöllun um helstu verk.
Ekki mjög mikil umfjöllun um einstök verk. Aðaláherslan á Adam’s Rib, My Fair Lady og Little Women. Spurning hvort það hefði ekki þurft að vera smá um Philadelphia Story, sem er eitt hans helsta verk.
Góðar klippur, sérstaklega úr My Fair Lady og Little Women. Spurning hvort klippan úr Adam’s Rib hefði ekki mátt vera styttri.
8,5

Alfred Hitchcock
Örn og Þorsteinn
Ágætt æviágrip. Spurning með eina söguna – var hann ekki bara sendur einu sinni læstur inni í fangaklefa fyrir að vera óþekkur?
Svolítið furðuleg umfjöllun um stílbrögð. Ágæt umfjöllun um einstakar myndir.
Ágætar klippur.
8,5

Kenji Mizoguchi
Birgir
Flutningur er hikandi, ekki alveg nógu góður. Ekki mjög mikið lagt í glærurnar.
Æviágripið er pínu skrýtið, það líða 5 mínútur áður en komið er að leikstjórnarferli.
Sæmileg umfjöllun um myndir, stiklað á stóru. Fínar athugasemdir um stöðu kvenna í myndunum hans.
Klippurnar hálf-klúðurslegar. Lengi að finna klippurnar. Hreyfir músina yfir klippunni svo ekki sést í textann helminginn af tímanum. Seinni klippan er betri, en er úr mynd sem ekkert var búið að minnast á.
7,5

Buster Keaton
Ólafur
Ekki ýkja vel undirbúinn eða metnaðarfullur fyrirlestur.
Furðulegur flutningur (gæti verið sniðugt að losa sig við tyggjóið áður en maður flytur fyrirlestur).
Sæmilegt æviágrip, en stekkur fljótt í kvikmyndaferilinn. Furðu háfleygt á köflum.
Sæmileg umfjöllun um myndir. Ágætt um The General.
Ágæt klippa úr Playhouse, en ansi löng. Maður fær á tilfinninguna að um uppfyllingarefni sé að ræða, til þess að ná upp í tímamörkin.
6,5

Roman Polanski
Guðmundur Ingi
Ekki fluttur.
0,0

Billy Wilder
Hildur
Ekki fluttur.
0,0

RIFF 2010: Dagur 11

Í dag fór ég á Bad Family, Brim og sigurmyndina, Four Times. Mér fannst Brim fantagóð, og vona að enginn láti hana framhjá sér fara. Bad Family var ágæt, og svo má deila um Four Times - það var margt áhugavert við hana og mörg alveg stórskemmtileg skot í henni en hún var ofboðslega hæg og ekki alltaf auðvelt að fylgja því hvað átti að vera að gerast.

Meira um þetta síðar...

RIFF 2010: Dagur 10

Í dag fór ég á The Blood of the Rose, Operation Danube, Womb og Íslenskar stuttmyndir 3. Allar myndirnar í fullri lengd voru góðar, íslensku stuttmyndirnar voru síðri, auk þess sem það voru ýmsir tæknifeilar í gangi á þeirri sýningu.

Meira um þetta síðar...

RIFF 2010: Dagur 9

Í dag fór ég á spjall með Jim Jarmusch, The Genius and the Boys, Aardvark og Silent Souls. Aardvark var léleg og ég var greinilega orðinn soldið þreyttur þegar kom að Silent Souls, því ég átti mjög erfitt með að halda mér vakandi yfir henni.

24. The Genius and the Boys
Þessi var ágæt.

Sagan á bak við þessa heimildamynd er alveg ótrúleg. Viðfangsefni myndarinnar, D. Carleton Gajdusek, var Nóbelsverðlaunahafi, ótrúlegur sérvitringur og barnaníðingur. Myndin fjallar um feril hans og afhjúpar hægt og rólega þessa dekkri hlið. Gajdusek uppgötvaði prótínsýkla (prions) og hvernig kúariða getur borist í menn þegar hann rannsakaði sjúkdóminn Kuro hjá mannætuættbálkum í Papúa Nýju-Gíneu. Hann hafði einnig sérstakt dálæti á þessum ættbálkum því þar tíðkaðist kynlíf með ungum drengjum. Það er margt skuggalegt í þessari mynd, en það skuggalegasta er líklegast það að þessi furðulegi, einhleypi maður skyldi fá að ættleiða 53 drengi á 20-30 ára tímabili.
Sögumaður myndarinnar fór soldið í taugarnar á mér, en það var leikstjórinn sjálfur sem las inn á hana með miklum sænskum hreim. Ég held að myndin hefði batnað talsvert við það hefði hann ráðið innfæddan Breta eða Bandaríkjamann til þess að tala inn á hana.



25. Aardvark

Aðal-"leikararnir" tveir

Þessi var arfaslök, og án nokkurs vafa versta myndin sem ég sá á hátíðinni. Hún fjallar um Larry, blindan alkóhólista á batavegi sem byrjar að æfa jiu jitsu. Þjálfarinn hans er Darren, en hann er í ruglinu - drekkur, dópar og nær sér í aukatekjur með því að selja sig. Þeir verða góðir vinir og Larry, þurri alkinn, fer að hanga með Darren á strípibúllum og fylleríum, en byrjar þó ekki að drekka aftur (þetta þótti mér mjög ótrúverðugt, að alki á batavegi myndi koma sér í svona aðstæður, og að hann skyldi ekki falla ef hann kæmi sér í svona aðstæður). Síðan er Darren drepinn og Larry leitar hefnda.
Það fyndna við þessa mynd er að þetta langsótta "premise" var í raun ekki skáldað, heldur er Larry virkilega blindur maður sem æfir jiu jitsu og Darren er þjálfarinn hans. Það gerir myndina samt engu betri, og raunar stuðlar það örugglega að því hvað hún er léleg því þeir eru báðir frekar slappir leikarar (og raunar er allur leikur í myndinni lélegur).
Ekki bætti það úr skák að sýningarstjórinn á þessari mynd hlýtur að hafa verið algjör viðvaningur. Ég sá myndina í Tjarnarbíói, þar sem hún var sýnd af myndvarpa. Myndvarpinn var widescreen (16:9), en myndin var sýnd af digibeta sem er ekki widescreen format, og þar að auki var myndin widescreen, en sýningarstjóranum datt ekki í hug að zooma, þannig að myndin þakti ekki nema í mesta lagi 1/3 af flatarmáli skjásins.

Mig minnir að myndin hafi tekið enn minna pláss á skjánum en þetta!

26. Silent Souls
Ég á soldið erfitt með að fjalla um þessa mynd því mér gekk afleitlega að halda mér vakandi í gegnum hana. Hún fjallar í stuttu máli um tvo menn sem ferðast langa leið til þess að brenna lík konu annars þeirra samkvæmt gamalli hefð. Á meðan á ferðalaginu stendur komumst við að því að vinurinn hafði átt í ástarsambandi við konuna, en eiginmaðurinn virðist ekkert sérstaklega sár yfir því. Hann elskaði hana svo heitt að hann vildi að hún fengi allt sem hún þarfnaðist.
Eftir líkbrennuna fara hlutirnir að óskýrast í höfðinu á mér...

RIFF 2010: Dagur 8

Í dag fór ég á Nummioq, Investigation of a Citizen above Suspicion og The Tenth Victim.

21. Nummioq
Þessi var alveg ágæt.

Nummioq var samt alls ekki eins og ég bjóst við. Miðað við lýsingu og það að þetta á að vera fyrsta grænlenska myndin í fullri lengd bjóst ég við hægri, ljóðrænni mynd um inúíta sem ferðast um á kajak o.s.frv. Þetta voru auðvitað bara fordómar, en myndin kom mér engu að síður á óvart. Aðalpersónan er hvítur maður, væntanlega af dönskum ættum, og mest áberandi inúítinn í myndinni er sidekick-ið hans, sem er fyrst og fremst soldið misheppnaður og hlægilegur. Myndin í heild er mun hressari og skemmtilegri en ég bjóst við, en að sama skapi minni vigt í henni. Þetta er í raun nokkuð einföld saga, en mér fannst hún góð og mér fannst endirinn mjög góður og góð pæling á bak við hann. Ég get alveg mælt með þessari.



22. Investigation of a Citizen above Suspicion
Þessi mynd er frá 1970, og var alveg kostuleg á köflum. Aðalpersónan er lögregluforingi, ímynd valdníðslu og ofbeldis. Hjákonan hans virðist hafa alið upp í honum þá hugmynd að misbeita valdi sínu með einhverjum hætti, og að lokum gerir hann það með því að drepa hana til þess eins að komast að því hvort einhvern myndi gruna hann. Það er sama hvað hann gerir, enginn kollega hans vill horfast í augu við þann möguleika að hann gæti verið sekur, þótt öll sönnunargögnin bendi til þess. Upp úr þessum aðstæðum myndast fjölmargar skemmtilegar senur þar sem hann reynir, sitt á hvað, að koma upp um sjálfan sig og hylja spor sín. Í draumasenu seint í myndinni hefur hann játað á sig glæpinn en kollegar hans krefjast þess að hann sanni sekt sína, sem honum tekst ekki, og að lokum þvinga þeir fram hjá honum játningu um að hann sé saklaus. Þetta þótti einhverjum í salnum minna fullmikið á aðstæður í íslensku samfélagi, því hann hrópaði upp "Geir Haarde!", hvernig sem þið viljið svo túlka það.
Mér skilst að það sé ekkert sérstaklega auðvelt að nálgast þessa mynd (eða aðrar eftir Elio Petri), en hún er virkilega góð og firringin og hræsnin sem hún lýsir á ekki síður við á Íslandi árið 2010 en í Ítalíu árið 1970.



23. The Tenth Victim
Þetta er önnur myndin af þremur eftir Elio Petri sem voru sýndar á hátíðinni (ég sá ekki þá þriðju, A Quiet Place in the Country). Þessi var talsvert mikið síðri en Investigation... Þetta er í grunninn léleg vísindaskáldsaga sem gerist í framtíð þar sem "Hin mikla veiði" ("Il grande caccia") er vinsæl íþrótt, en hún gengur út á það að þátttakendur skiptast á að vera veiðimenn og bráð, og markmiðið er að drepa hvorn annan og lifa af 10 umferðir. Fyrir utan það að vera skemmtilegur fyrirboði um raunveruleikasjónvarp nútímans, þá er þessi grunnhugmynd frekar slöpp, og raunar tekst myndinni aldrei alveg að yfirstíga þennan slaka grunn, þrátt fyrir margar bráðskemmtilegar senur. Ef þið ætlið bara að sjá eina mynd eftir Elio Petri, þá mæli ég eindregið með því að það verði Investigation... og ekki þessi.

RIFF 2010: Dagur 7

Í dag fór ég á Which Way Home, Íslenskar stuttmyndir 2 og When the Dragon Swallowed the Sun.

18. Which Way Home

Þessi var alveg rosaleg. Ég er ekki frá því að ég hafi orðið pínu klökkur á tímabili.
Which Way Home fjallar um suður-amerísk börn sem reyna að komast til Bandaríkjanna. Á hverju ári eru um 100 þúsund manns gripin við það að smygla sér til Bandaríkjanna, og samkvæmt þessari mynd eru um 5% þeirra börn sem eru ein á ferð. Við fylgjum fyrst og fremst fjórum ungum drengjum á aldrinum 13-17 ára, en kynnumst líka fleiri flökkubörnum. Átakanlegasta senan var viðtal við tvö níu ára gömul börn, strák og stelpu, sem voru á leið til Bandaríkjanna ein síns liðs. Stelpan vildi finna mömmu sína, sem hún hafði ekki séð í þrjú ár.

19. Íslenskar stuttmyndir 2

Á þessari sýningu voru stuttmyndirnar Ocean Ocean, Viltu breyta lífi þínu?, Smá hjálp, Clean og Hjartsláttur.

Ég vil sem minnst segja um Ocean Ocean. Mér fannst þetta tilgerðarleg og leiðinleg mynd, og ég held að þetta sé í fyrsta skipti á svona leikstjórasýningu á íslenskum stuttmyndum þar sem enginn klappar. Leikstjórinn lét líka ekki sjá sig uppi á sviði eftir sýningu (raunar veit ég ekkert hvort hún var á staðnum til að byrja með, en ég hefði heldur ekki mætt upp á svið eftir þetta).
Viltu breyta lífi þínu? var ágæt mynd um tilbreytingasnautt líf gamals manns með skemmtilegu twisti í lokin. Það er gaman að minnast á það að fyrrverandi nemandi í kvikmyndagerðinni, Einar Sverrir, samdi tónlistina í myndinni (og stóð sig bara ansi vel).
Smá hjálp var ótrúlega krúttleg mynd þar sem einu leikararnir voru 4-5 ára gömul börn. Lítil stelpa vaknar á undan öllum öðrum á fjögurra ára afmælinu sínu og fer og vekur vin sinn og saman eiga þau í litlu ævintýri.
Clean var allt í lagi mynd um danskennara sem er fíkill og á í fjárhagsvandræðum og kemur sér í stöðugt vandræðalegri aðstæður til þess að redda pening fyrir næsta skammti. Það er soldið skrýtið að þessi er tekin upp á RED myndavél, sem á að vera toppurinn í þessu stafræna, en lúkkið á henni er samt verra en á flestum hinna.
Hjartsláttur er sæt lítil mynd um níu ára stelpu sem virðist soldið utangátta og einmana, en sýnir engu að síður mikið hugrekki í lok myndarinnar. Það sem mér fannst einna flottast í þessari mynd er hvernig fullorðna fólkið er utan við heim barnanna. Við sjáum foreldra stúlkunnar og aðra fullorðna aldrei nema sem klessur úr fókus, og raddir þeirra eru eins og óljóst bergmál. Mér fannst það eyðileggja þetta þema þegar kennarinn var sýndur í fókus og fékk línur. Mér hefði fundist mjög flott að sjá aldrei fullorðna manneskju í fókus í myndinni.
Mér fannst áhugavert í Q&A-inu í lok sýningar að allir nema Ísold, sem gerði Clean, höfðu tekið upp á annað hvort Canon 7D eða Canon 5D, sem eru ekki kvikmyndatökuvélar heldur fyrst og fremst ljósmyndavélar. Það eru augljóslega ýmsir kostir við þetta. Fyrir ca. 300þús færðu myndavél sem þú getur skipt um linsur á og stýrt fleiri þáttum en á 500 þúsund króna vídjó-vél, og það helsta sem þú missir er hljóðupptakan sem þú getur leyst með tiltölulega ódýru tæki.

20. When the Dragon Swallowed the Sun
Mér fannst frekar lítið varið í þessa. Vissulega er þetta verðugt málefni og hræðileg staða sem Tíbetar eru í, en þetta er líka orðið soldið þreytt umræðuefni og þessi mynd kynnti engar nýjar hliðar á því og færði fá sannfærandi rök. Raunar held ég ekki að það hafi verið ætlunin. Mín tilfinning var sú að þessi mynd ætlaði sér ekki að fá neinn til þess að skipta um skoðun, heldur væri hún bara "preaching to the choir", þ.e. henni var beint til þeirra sem voru þegar sammála boðskap myndarinnar. Ég get ekki mælt með þessari.

RIFF 2010: Dagur 6

Í dag fór ég á In the Attic, The Tillman Story, Winter's Bone og Kimjongilia. Auk þess fór ég á masterklassa um gerð leikinna mynda kl. 16. Þetta var klárlega besti dagurinn til þessa. Allar myndirnar voru góðar og masterklassinn var mjög áhugaverður.

14. In the Attic

"Þetta er Buttercup"

Þetta reyndist vera einhvers konar leikskólasýning. Þegar ég kom inn í salinn voru þar á bilinu 30-40 5-6 ára gömul börn, hvert öðru órólegra og háværara. Ég var vægast sagt áhyggjufullur um að þau myndu eyðileggja sýninguna fyrir mér. Og áhyggjur mínar minnkuðu ekki þegar starfsmaður RIFF kynnti sig og sagðist ætla að vera nokkurs konar sögumaður og útskýra fyrir krökkunum það sem gerðist í myndinni jafnóðum og það gerðist. Sem betur fer voru áhyggjur mínar ekki á rökum reistar. Þegar myndin byrjaði þagnaði krakkaskarinn, og sögumaðurinn truflaði mig lítið.

"Þetta er Schubert. Hann er voða duglegur."

Myndin sjálf var bráðskemmtileg. Þetta er tékknesk stop-motion mynd sem sameinar brúður, leirkarla og smá live action. Aðalpersónur myndarinnar eru gömul leikföng uppi á háalofti. Dúkkan Buttercup, leirkarlinn Schubert, bangsinn Teddy (minnir mig) og strengjabrúðan Handsome búa saman í gamalli ferðatösku/dúkkuhúsi. Líf þeirra er eins og í ævintýri þangað til útsendarar Gullhauss, einræðisherra vonda landsins, ræna Buttercup. Þetta er svolítið eins og stop-motion útgáfa af Toy Story með fullt af tilvísunum í kommúnisma og einræðisherra austantjaldsríkjanna.

"Þetta er Teddy. Hann er alltaf þreyttur."

15. The Tillman Story
Þessi var ansi mögnuð og kúventi væntingum mínum algjörlega. Ég fór á þessa mynd með talsverðum fordómum: ég var alveg sannfærðum um að efni myndarinnar, Pat Tillmann, hlyti að vera íþróttaidjót og þjóðremba af verstu sort, en það reyndist alvitlaust. Svona til að útskýra, þá var Pat Tillmann leikmaður í NFL-deildinni en hafnaði samningi upp á margar milljónir dollara og gekk í herinn árið 2002. Þegar hann lést í Afganistan árið 2004 var hann uppmálaður sem þjóðhetja, og æðstu menn hersins og fjölmargir Repúblikanar reyndu að eigna sér hann (m.a. talaði George Bush um hann í einni ræðu, og John McCain mætti í jarðarförina). Markmiðið með þessari mynd var tvíþætt: annars vegar að sýna að Pat Tillman var ekki sá maður sem þessir hægrimenn vildu að hann væri, og hins vegar að draga fram í dagsljósið aðstæðurnar í kringum dauðdaga hans (hann var skotinn af mönnum í sama liði) og samsæri um að leyna þessum aðstæðum sem virðist hafa náð alla leið upp til forsetans sjálfs.
Árið 2002 gengu Pat Tillman og bróðir hans, Kevin, í herinn. Svo virðist sem árásirnar 11. september hafi haft eitthvað að segja í þessari ákvörðun, en Pat neitaði alltaf opinbera ástæðu sína fyrir því að gera þetta. Í myndinni er dregin upp mynd af eldklárum strák með sterka gagnrýna hugsun sem lét hvorki stýrast af þjóðrembu né trúarofstæki. Hann var vinstrisinnaður (miðað við Bandaríkjamann) og var aðdáandi Noam Chomsky, og þegar Bandaríkjamenn réðust inn í Írak var hann algjörlega mótfallinn því, og kallaði það meira að segja ólöglegt stríð. Auðvitað veit maður aldrei hversu mikið er satt þegar fólk talar fallega um fólk sem er látið, en Pat Tillman virðist einfaldlega hafa verið góður gaur.
Þetta er að mörgu leyti mjög áhugaverð mynd. Hún varpar ljósi á marga vankanta í bandarísku samfélagi, og er áfellisdómur á bandaríska fjölmiðla. Eiginlega allar þær upplýsingar sem koma fram í myndinni voru aðgengilegar fjölmiðlum, en þeir kusu ávallt að segja einföldustu söguna - þá sögu sem ráðamenn matreiddu ofan í þá. Í Q&A-inu sagði leikstjórinn að fréttastöðvarnar vildu bara einfaldar sögur og sögur sem eru eins og bíómyndir. Hann talaði um að bíómyndir væru goðsagnir okkar tíma og að þessi hugmynd, að eitthvað sé eins og í bíómynd, sé eins og dóp: þegar okkur er sögð saga eða frétt sem er uppbyggð á sama hátt og bíómynd, eða sem inniheldur sömu goðsagnakenndu stefin, þá fari það í aðra stöð í heilanum og við meðtökum það miklu betur og það veitir okkur ánægju. Fréttastöðvunum er nákvæmlega sama hvort þær segi okkur sannleikann, þær vilja bara áhorfendur og segja okkur þess vegna það sem við viljum heyra.
Ég mæli hiklaust með þessari.



16. Winter's Bone
Þessi var mjög góð. Myndin hefst á því að hinni 17 ára Ree er tjáð það að ef pabbi hennar mætir ekki í réttarsal þá missir fjölskyldan húsið og landareignina, en pabbinn hefur ekkert sést í þrjár vikur. Upphefst þá leit Ree að föður sínum (eða líkinu af honum), en pabbinn hefur helst unnið sér það til frægðar að vera góður í að búa til meth.
Ég gæti hugsað mér að nota Winter's Bone sem sýnidæmi í handritaskrifum. Uppbygging myndarinnar er einföld og alveg klassísk. Heimi Ree er komið í uppnám þegar hún heyrir að heimili fjölskyldunnar er í hættu, og hún þarf að yfirstíga hverja hindrunina á fætur annarri til þess að ná markmiði sínu. Þetta er klassískur aristótelískur sögubogi.
Leikaraliðið á stóran þátt í að gera þessa mynd góða. Jennifer Lawrence er virkilega góð sem Ree og aukahlutverkin eru mörg hver mönnuð af kunnuglegum andlitum úr kvikmyndum og sjónvarpsþáttum, svona gæða karakter-leikurum sem standa ávallt fyrir sínu. Ég mæli með þessari.



17. Kimjongilia
Ég er á báðum áttum með þessa mynd. Efni myndarinnar er ansi magnað, en efnistökin voru soldið skrýtin. Myndin fjallar um þjáningar íbúa Norður-Kóreu og er að miklu leyti byggð upp á viðtölum við fólk sem hefur flúið landið, en inn á milli birtast einhverjar óttalega artí senur með dansara, sem mér finnst einfaldlega ekki passa við efni myndarinnar. Einnig birtast mörg norður-kóresk áróðursmyndbönd, sem virðast fyrst og fremst ætluð til þess að gera grín að Kim Jong-Il, og eiga ekkert sérstaklega erindi í akkúrat þessa mynd.

Einn helsti viðmælandinn í myndinni, Shin Dong-Hyuk, en hann fæddist í fangabúðum.

Sögur viðmælendanna eru ótrúlega átakanlegar og sorglegar. Einn þeirra var handtekinn og færður í fangabúðir 9 ára gamall vegna þess að afi hans var grunaður um glæp, en í Norður-Kóreu tíðkast það að "hreinsa" þrjár kynslóðir í einu, þ.e. ekki bara afbrotamanninn sjálfan heldur líka konu, börn og barnabörn (eða foreldra, konu og börn). Annar fæddist í fangabúðum og þekkti ekkert annað, en eftir að hann eignaðist vin í búðunum sem sagði honum frá lífinu utan þeirra (honum fannst skemmtilegastar sögurnar af því hvað hann borðaði), þá gat hann ekki hugsað sér að vera lengur í búðunum og lagði líf sitt í hættu til þess að flýja. Einnig var talað við konu sem tókst að flýja til Kína, en þá lenti hún í jafnvel enn verri aðstöðu því fólk misnotaði sér veika stöðu hennar og hneppti hana í kynlífsþrælkun í fimm ár (en í Kína eru flóttamenn frá Norður-Kóreu sendir aftur heim ef þeir finnast).

Þetta eru ekki góðir gaurar

Eftir myndina var mjög áhugavert Q&A með leikstjóranum. Ástandið í Norður-Kóreu er henni mikið hjartans mál, og m.a. kynnti hún fyrir salnum fulltrúa LINK (Liberty in North Korea) sem virtust mjög góð og áhugaverð samtök sem ég mæli alveg með að þið kynnið ykkur..Ástandið í Norður-Kóreu er hræðilegt. Í stórum hluta landsins hefur ríkt hungursneyð nánast samfleytt frá 1994, svo ekki sé minnst á kúgunina og mannréttindabrotin sem eiga sér stað á hverjum degi. Þrátt fyrir nokkra galla í stíl myndarinnar mæli ég hiklaust með henni. Þetta er málefni sem allir ættu að kynna sér.

RIFF 2010: Dagur 5

Í dag fór ég á Inside America og Attenberg.

12. Inside America

Offurraunsæ og eymdarleg unglingamynd.

Kunningi minn furðaði sig á því hversu hefðbundin þessi mynd væri í uppbyggingu - að hún minnti hann soldið á bandarískar unglingamyndir frá 9. áratugnum. Það er samt bara uppbygging sögunnar; myndin sjálf er allt öðruvísi og er greinilega ætlað að vera óvæginn spegill á bandarískt samfélag. Á IMDb stendur að myndin sé "A feature film taking a tougher look on reality than any documentary," sem ég skil þannig að hún taki raunveruleg vandamál og ýki þau upp - a.m.k. eru aðstæðurnar í þessari mynd ótrúlega ýktar.Svona redda unglingar sér bjór í Texas - þeir stela honum!

Samfélagið sem myndin lýsir er rosalega misskipt. Ríku krakkarnir keyra um á jeppum og halda rosaleg partí, á meðan fátæku krakkarnir þurf að vinna á nóttinni með skólanum og þurfa að hafa áhyggjur af því að verða heimilislaus þegar þau verða 18 ára og verður hent út af fósturheimilinu. Aðal ríki strákurinn er í ROTC bekk, sem þýðir að hann er í herbúning í skólanum og er í hermannaleik megnið af deginum. Aðal ríka stelpan er klappstýra, og skóladagurinn hennar virðist fara í förðunarkennslu og það að læra að vera módel! Á meðan eru fátæku krakkarnir í Home-Ec að læra að vera foreldrar.

Nei, þetta eru ekki hermenn. Þetta eru menntaskólanemar!

Ég hélt í fyrstu að þetta væri fáránlega ýkt útgáfa af bandarískum menntaskóla, en síðan sá ég eiginlega nákvæmlega sömu senurnar í Winter's Bone, þ.a. kannski er þetta nokkurn veginn sannleikanum samkvæmt. Þetta er mynd sem ætlar að sjokkera mann og sýna manni hversu fáránlegt bandarískt samfélag er, og henni tekst það nokkuð vel. Þetta er engin gargandi snilld, en myndin er að mörgu leyti ágæt.

Hádegisverður meistaranna

Hópþrýstingur

Gaman í hermannaleik

13. Attenberg
Þegar ég fór á þessa mynd var ég soldið annars hugar og það gæti hafa haft áhrif á upplifun mína af henni. Auk þess minnti lýsingin mig á gríska mynd sem var á hátíðinni í fyrra, Dogtooth, en sú mynd var frekar sjokkerandi og eiginlega alveg rosaleg, þ.a. ég fór á þessa með háleitar væntingar um að vera stuðaður, en þær væntingar voru ekki uppfylltar.

Vinkonan kennir Marinu að kyssa

Þetta er ágæt mynd, en frekar óvenjuleg. Hún fjallar um stúlku, Marinu, sem býr með dauðvona föður sínum í yfirgefnum verksmiðjubæ. Stelpan vill ekkert vita af mannfólkinu og hennar reynsla af heiminum virðist aðallega fengin úr dýralífsmyndum Davids Attenborough (eða Attenberg eins og eina vinkona hennar ber það fram). Leikstjórinn sagði eftir myndina að hún væri um sambönd og þríhyrninga, að eini rétti fjöldinn í sambandi væri þrír. Eftir því sem pabbi stúlkunnar nálgast dauðann opnar hún sig meira fyrir ungum manni, og kannski er pælingin sú að það sé eitthvað sem hún verði að gera til þess að halda þessu þrí-sambandi gangandi.

Some silly walks

Innblásturinn: Monty Python sketsinn "The Ministry of Silly Walks"

Myndin er öll byggð upp af samtölum og löngum skotum, með stuttum "silly walks" senum inn á milli, sem eru innblásnar af Monty Python. Leikurinn er soldið skrýtinn, mjög fjarlægur og tilfinningalaus. Leikstjórinn talaði um að hún vildi hafa þetta þannig, að hún hafi sagt leikurunum að fjarlægja sig frá persónunum sínum. Sem mér finnst frekar skrýtin pæling. Þessi mynd er ekki fyrir alla, en mér fannst hún ágæt. Hins vegar fangaði hún mig aldrei alveg, en hvort það er vegna þessarar fjarlægðar leikaranna eða vegna þess að ég var annars hugar get ég ekki sagt með neinni vissu.

RIFF 2010: Dagur 4

Í dag fór ég á Soul Kitchen, Íslenskar stuttmyndir 1, Where's the Snow? og Submarino auk þess sem ég fór á masterklassa um Jim Jarmusch.

Samkvæmt lýsingunni í dagskránni átti þessi masterklassi að fjalla um Jim Jarmusch og aðra bylgju nýamerískrar kvikmyndagerðar (eða eitthvað svoleiðis), en síðan reyndist fyrirlesturinn bara vera um Jarmusch, sem voru ákveðin vonbrigði. Umfjöllunin um Jarmusch var ágæt; David Edelstein talaði um það úr hvaða jarðvegi Jarmusch sprettur og hverjir áhrifavaldar hans eru, en hann var alveg sannfærður um það að Jarmusch væri ekki hluti af neinni bylgju, og að raunar reyndi Jarmusch vísvitað að forðast allt slíkt. Þannig að út frá kvikmyndasögulegu sjónarmiði misstuð þið ekki af miklu.

8. Soul Kitchen

Þetta er bráðskemmtileg mynd. Hún er frekar "mainstream", og ef hún væri á ensku myndi þetta vafalaust teljast dæmigerð "indie" mynd.
Myndin fjallar um Zinos, Þjóðverja af grískum ættum, sem á og rekur frekar sorglegt veitingahús sem hann kallar Soul Kitchen. Þar ber hann á borð upphitaða og djúpsteikta frosna rétti fyrir verkamenn, og hefur rétt svo í sig og á. Síðan kemur röð atburða sem kemur öllu úr jafnvægi: kærastan hans flytur til Kína, hann fer í bakinu og getur ekki lengur "eldað" og bróður hans er sleppt úr fangelsi. Með hjálp hóps af sérvitringum gjörbreytist Soul Kitchen úr sveittri ruslfæðisbúllu í líflegan og spennandi veitingastað, en það gengur ekki áfallalaust.

Hér er Zinos aðeins farinn að bæta sig í eldamennskunni. Í bakgrunni má sjá Shayn, sérvitra kokkinn sem kennir honum listina og hverfur svo (soldið eins og Shane!).

Þetta er hress og skemmtileg mynd, og fullt af "twists and turns" á leiðinni. Leikstjórinn, Fatih Akin, var líka með mynd á hátíðinni fyrir 2-3 árum. Hún hét The Edge of Heaven og var bara nokkuð góð. Það er svo sem ekkert mikið meira um þessa mynd að segja. Ég get alveg mælt með henni.

Bræðurnir Illias og Zinos

9. Íslenskar stuttmyndir 1
Á þessari sýningu voru fimm stuttmyndir. "Reyndu aftur", "Knowledgy" og "Breki" voru ágætar myndir; "Pleisið" og "Heart to Heart" voru talsvert slakari.
"Reyndu aftur" hefst á því að aðalpersónan ætlar að fremja sjálfsmorð, en röð tilviljana hindra hann í því. Spaugileg og nokkuð vel gerð.
"Knowledgy" fjallar um kvikmyndaskólanema sem leigir herbergi hjá pari sem er í einhverjum furðulegum sértrúarsöfnuði. Seinasta verkefni Michaels var misheppnuð heimildamynd um ketti (kennarinn hans telur að kettir séu ekki gott efni í mynd, en hann hefur kannski ekki séð The Private Life of a Cat), og nú dettur honum í hug að gera heimildamynd um leigusala sína og sértrúarsöfnuðinn þeirra. Þessi sértrúarsöfnuður virðist vera blanda af nokkrum frægustu sértrúarsöfnuðum samtímans, og eiginmaðurinn virðist vera alveg heltekinn af þessu, en eiginkonan er bara í þessu til þess að gleðja hann. Úr þessu verður gott grín.
"Breki" er aðeins listrænni en hinar tvær. Hún byrjar á því að ungur maður er í dáleiðslumeðferð hjá sálfræðingi, en meginefni myndarinnar er þær minningar sem dáleiðslan vekur upp, en myndin á að fjalla um það hvernig aðalpersónan tókst á við dauða föður síns þegar hann var 5-6 ára gamall. Miðað við mynd sem á að heiðra minningu látins manns, þá er ein senan í myndinni mjög óheppileg. Í fyrstu vita áhorfendur ekkert af hverju aðalpersónan er hjá sálfræðingi, né hvaða minningar kunni að koma upp á yfirborðið í dáleiðslunni, og ein senan gefur sterklega til kynna barnaníð (sem ég vona að hafi ekki verið ætlunin). Annars eru minningarsenurnar voða artí, með einhverjum filterum og effektum og soldið vel hrista handhelda myndavél. Ágæt mynd en ekki sama skemmtigildið og hinar tvær.
"Pleisið" er frekar ómerkileg mynd. Mér fannst hún mest eins og lélegt forvarnarmyndband. Skilaboðin eru einhvern veginn svona: "Ef þú drekkur og dópar springa vinir þínir í loft upp og þú lendir í fangelsi þar sem þér verður nauðgað! Fíkniefnalaust Ísland árið 2000!"



"Heart to Heart" er fáránlega artí mynd. Það eru alveg flott skot í henni og svoleiðis, en enginn söguþráður og allt voða súrrealískt.

10. Where's the Snow
Það var gaman að fara á þessa, þó ekki væri nema til þess að gíra sig upp fyrir Airwaves. Þetta var einhver sér Airwaves sýning. Fyrir myndina tóku Mammút og Agent Fresco nokkur lög, sem var gaman. Og svo var alls konar tónlistarfólk sem hafði verið boðið á myndina. Og frír bjór (sem ég nýtti mér syndsamlega lítið).
Myndin sjálf er alveg ágæt. Hún svissar á milli viðtala við tónlistarfólk sem talar um hvað Airwaves hátíðin er frábær, og tónleika á hátíðinni. Þessar tónleikaupptökur eru yfirleitt eitt lag með einhverri hljómsveit; stundum er laginu leyft að hljóma en stundum er viðtalið við viðkomandi sveit sett yfir lagið. Allir flytjendur eru íslenskir, og eins allir viðmælendur fyrit utan einn bandarískan tónlistarfræðing. Skilaboðin til væntanlegra Airwaves-gesta: "Ekki skipuleggja - ráfaðu bara um og uppgötvaðu eitthvað nýttt:"



11. Submarino
Þessi var djöfulli öflug. Hún er í leikstjórn Thomasar Vinterberg sem gerði Festen, sem ég vænti að flestir séu búnir að sjá. Þessi er álíka óþægileg og Festen. Hún fjallar um tvo bræður sem ólust upp við vondar aðstæður (mamma þeirra var alki) og það hvaða áhrif það hefur á líf þeirra þegar þeir fullorðnast (þeir eru ónýtir, sjálftortímandi fíklar). Eldri bróðirinn, Nik, er nýsloppinn úr fangelsi, er að springa úr innibyrgðri reiði og gerir fátt annað en að drekka bjór. Yngri bróðirinn, sem virðist ekkert nafn hafa, er heróínfíkill og einstæður faðir. Þetta er svona danskur sósíalrealismi af bestu gerð.

Nik

Aðalleikarinn, sem leikur Nik, svaraði spurningum í lok sýningarinnar. Honum fannst vera vonarglæta í lok myndarinnar sem ég hafði ekki áttað mig á, en þegar ég pældi í því gat ég alveg séð það (ég ætla samt ekkert að fara að segja hvernig myndin endaði). Megnið af myndinni er samt hrikalega átakanlegt og einkennist af mikilli eymd. Senurnar með yngri bróðurnum og syni hans voru sérstaklega erfiðar, eins og þegar hann sækir son sinn á leikskólann út úr heiminum í heróínvímu. Ég mæli hiklaust með þessari.

RIFF 2010: Dagur 3

Í dag sá ég Uppistandsstelpur/Ísland-Úganda, Jo for Jonathan og Big Man Japan. Ég ætlaði líka að sjá Attenberg, en þökk sé klúðri hjá RIFF þá komst ég ekki á hana. Svo ég fái aðeins útrás fyrir vonbrigðin, þá ætlaði ég að kaupa miða á allar myndir dagsins þegar ég fór á Uppistandsstelpur, en þá fraus kerfið einmitt þegar verið var að afgreiða mig, þ.a. það eina sem ég fékk var handskrifaður miði á Uppistandsstelpur. Þegar ég kom svo í Bíó Paradís 10 mínútum fyrir sýningu á Attenberg var uppselt á hana. Sem sagt, ef kerfið hefði ekki frosið, eða ef það hefði bara frosið 1 mínútu seinna, þá hefði ég komist á þessa mynd. Frekar fúlt.

5. Uppistandsstelpur / Ísland-Úganda
Tvær íslenskar heimildamyndir.
Uppistandsstelpur var ansi skemmtileg. Fyrir þá sem ekki vita, þá fjallar hún um hóp stúlkna sem ákveða að byrja með uppistand, fyrst og fremst vegna þess að það eru engar stelpur í uppistandi. Myndin byggist fyrst og fremst á viðtölum við stúlkurnar og stuttum myndskeiðum frá uppistandi þeirra. Það er skemmst frá því að segja að þetta er skemmtileg hugmynd hjá þeim, og margar þeirra eru drepfyndnar. Myndin reynir líka að varpa ljósi á kynbundnar staðalímyndir varðandi grín og uppistand. Til dæmis tala stelpurnar um hvernig allir spyrji hvernig þær þori þessu - eitthvað sem enginn virðist spyrja stráka í uppistandi.



Ísland-Úganda var talsvert síðri. Í henni kynnumst við (mjög yfirborðskennt) sex manneskjum, þremur Íslendingum og þremur Úgandamönnum. Ætlunin er væntanlega að bera saman þessi tvö samfélög með einhverjum hætti, en það vantar alla dýpt í myndina auk þess sem hún kemst ekki beint að neinni niðurstöðu. Það eru fyndin augnablik, en heilt yfir virkar myndin hálf pointless.

6. Jo for Jonathan
Þetta var ágæt mynd en ekkert mikið meira en það.
Myndin fjallar um Jo, 17 ára lúser sem lítur ofboðslega upp til bróður síns. Bróðir hans, Thomas, er með bíladellu og er í raun engu minni lúser en Jo, nema hvað hann á flottan bíl og sæta kærustu (sem er að öllum líkindum æðsta markmið Jo í lífinu). Jo fellur á bílprófinu en segir öllum að hann hafi náð því, og fær svo bíl bróðurs síns lánaðan og fer í spyrnu, tapar og getur ekki borgað það sem hann hafði veðjað. Þetta hrindir af stað atburðarás sem endar með því að bróðir hans stórslasast í spyrnu og Jo kennir sjálfum sér um.
Það er margt ágætt í þessari mynd, en mér fannst ég aldrei komast almennilega inn í hana. Jo er ekkert sérstaklega sympatísk persóna, og raunar vitum við sjaldnast hvað honum gengur til - hann segir og gerir mjög fátt. Myndin er öll frekar grá og dauf í útliti og er líka ansi hæg. Það eru í henni ágætar senur og nokkur flott skot, en það vantar eitthvað upp á til þess að fanga áhorfandann almennilega.

7. Big Man Japan
Þetta var alveg stórskemmtileg sýra eftir leikstjóra Symbol, en ekki alveg eins góð og Symbol.
Þessi byrjaði soldið hægt, en samt stórskemmtilega. Þetta er mockumentary um síðustu ofurhetju Japana, mann sem getur stækkað og orðið risastór þegar á reynir, t.d. þegar risastór skrímsli ráðast á höfuðborgina. Fyrstu 15 mínúturnar af myndinni gerist afskaplega fátt, þær eru eiginlega bara viðtal við stóra manninn, nema á meðan hann er í eðlilegri stærð. Vegna þess hversu skemmtileg og skrýtin týpa stóri maðurinn er, þá eru þessar rólegu fyrstu mínútur ansi skemmtilegar. Mér þótti t.d. mjög gaman hvað hann hélt upp á hluti sem geta stækkað þegar maður þarf á þeim að halda, eins og regnhlíf og frystiþurkað þang.

"Ég elska þang, því það er eins og ég!"

Það er líka ansi skondið þegar hann stækkar í fyrsta sinn og þarf að takast á við skrímsli. Það er ekki beint mikið lagt í tæknibrellurnar, þ.a. þessar hasarsenur eru ekkert sérstaklega flottar, en þær eru sniðugar. Hins vegar verða þær soldið endurtekningarsamar eftir fyrstu 2-3 skrímslin, og heilt yfir eru senurnar þar sem stóri maðurinn er lítill skemmtilegri og á allan hátt vandaðri.