Shorts & Docs dagur 3: Red Hollywood

Þessi mynd er hátíð fyrir bíónörd eins og mig. Myndin fjallar um leikstjóra og handritshöfunda sem lentu á svörtum lista í Hollywood á tíma kommúnistaveiða Joseph McCarthy, og fengu eftir það ekki vinnu í Hollywood í rúm 10 ár. Joe McCarthy og þingnefnd undir hans stjórn, House Un-American Activities Committee (HUAC), kölluðu til sín í yfirheyrslu fólk í Hollywood sem hafði einhver tengsl við kommúnista. Þetta fólk hafði í raun um tvennt að velja: fordæma kommúnisma og segja til allra sem það veit að eru viðriðnir kommúnistaflokkinn, eða að vera litið á sem óvinveitt vitni og lenda á svarta listanum og hugsanlega vera varpað í fangelsi eða vísað úr landi líka. Margir þeirra sem völdu fyrri kostinn misstu svo traust og virðingu kollega sinna, þ.a. það var úr tvennu illu að velja. Það man kannski einhver eftir því þegar Elia Kazan fékk heiðursóskar fyrir nokkrum árum, og helmingur áhorfenda púaði. Það var vegna þess að hann kjaftaði frá.

Þess má til gamans geta að við munum síðar í vetur lesa kafla úr bók eftir Edward Dmytryk, sem var einn af "The Hollywood Ten", þ.e. tíu fyrstu kvikmyndagerðarmennirnir sem lentu í HUAC-nefndinni. Hann lenti á svörtum lista og flutti til Bretlands til þess að gera myndir þar, en snerist hugur og sneri aftur og sagði til vina sinna eftir 1-2 ár.
En nú að myndinni... Útgangspunkturinn var sá að Thom Andersen var ósáttur við það hvernig sagan fjallaði um listamennina sem lentu á svarta listanum. Opinbera afstaðan var sú að þessi hópur gæti vart talist mikilvægur í kvikmyndasögunni, að þarna væru engir mikilvægir listamenn og auk þess væri í raun enga róttækni að finna í verkum þeirra - þ.e. þessum vinstrisinnuðu listamönnum hefði ekki tekist að koma fyrir áróðri í myndum sínum. Thom Andersen fékk Noël Burch í lið með sér, og saman hófu þeir að rannsaka verk sem voru skrifuð eða leikstýrð af listamönnum sem lentu síðar á svarta listanum.
Eftir viðamiklar rannsóknir þar sem þeir horfðu á mörg hundruð bíómyndir og tóku viðtöl við fjölmarga sem höfðu lent á svarta listanum, töldu þeir sig komna með grunn að góðri heimildarmynd. Þetta var árið 1988. Og þá var komið að erfiða hlutanum. Í fyrstu var ætlun þeirra að búa til vandaða mynd, á filmu og þar sem þeir notuðu filmueintök af þeim myndum sem þeir ætluðu að vísa í, og myndu fá notkunarrétt á þessu öllu. Þetta hefði kostað um 500 þúsund dali, og þeir komust hvergi nærri því að fá slíka peninga. Þá settu þeir þetta verkefni á hilluna um stund, og árið 1995 ákváðu þeir að búa til það sem Andersen kallaði "a rough video version" af því sem þeir höfðu upphaflega í huga. Þannig er Red Hollywood búin til á vídeó, myndbrotin eru tekin af VHS-spólum og upptökum úr sjónvarpi, og myndin kostaði alls um 25 þúsund dali. Þá höfðu þeir í raun ekki notkunarrétt á myndbrotunum sem þeir notuðu, þ.a. ég held að þetta hafi aldrei komið út á VHS eða DVD (og mun líklegast aldrei gera það).
Myndin sjálf byggir að langmestu leyti á myndbrotum úr myndum sem eru leikstýrðar eða skrifaðar af listamönnum sem lentu á svarta listanum. Þessi brot eru notuð til þess að sýna þá þjóðfélagsádeilu og þau skilaboð sem þessir listamenn reyndu að koma til áhorfenda sinna. Í sumum tilvikum eru þetta myndir sem verða fyrir óréttmætri gagnrýni, þar sem þær eru gerðar meðan Sovétmenn voru bandamenn Bandaríkjanna í seinni heimsstyrjöldinni (t.d. Song of Russia, þar sem Sovétið er lofsungið en í nafni stríðsáróðurs með Bandaríkjunum og bandamönnum). Í sumum tilvikum má túlka myndirnar á tvo vegu (Tender Comrade er dæmi um þetta, en í henni mynda fjórar konur hálfgerða kommúnu á meðan eiginmennirnir eru í stríðinu).